Na yâ ti Centrafrique,
Ndia na Ye ti Giro ti Banque Populaire
Banque Populaire Maroco-Centrafricaine ayeke kpengba banke so asigi na ngu 1991, na peko ti mbeni Ndia ti peko ti ngu 1989 so ayeke na popo ti Maroc na Centrafrique. Kozo ti gingo ndo ni, kpengba ye ti nginza ti banke so ayeke ti Banque Centrale Populaire (BCP) ti Maroc (62.5%) na ti Letat ti Centrafrique (37.5%). Ye oko, na peko ti ngu 2006, BCP agbian ti bâ si ala yeke na 75% ti kpengba ye ti nginza ti banke so, teti si ala si na ndia ti COBAC so ahunda si banke ni yeke na FCFA miliard 15 na yâ ti nginza ti ala.
Kua ti BPMC ayeke ti mû akua ti banke nde nde na azo. Ala yeke zi compte ti nginza ti azo ti kodro, ti mû angarase ti zo oko, angarase ti oto, na angarase ti akpale. BPMC ayeke mû nga ambeni kua ti assurance na amba, na ala yeke sara kusala na Western Union ti mû nginza na azo na popo ti akodro. Dramane Cissé ayeke Directeur Général ti banke so na ti ga na kua ni na octobre ti ngu 2024. Aye ti BPMC ayeke na gbe ti basa ti COBAC (Commission Bancaire de l'Afrique Centrale) so ayeke kpengba zo ti basa ti akua ti banke na yâ ti CEMAC.
Akua ti Angarase na Angarase ti BPMC
BPMC ayeke mû angarase ti amama nde nde ti aidé azo na akpale ti Centrafrique. So ayeke ambeni ti ala:
- Angarase ti Zo Oko (Personal Loans): So ayeke angarase so azo ayeke hunda ti sara kusala na ni na yâ ti ambeni ye ti ala wani, tongana ti futingo na aye ti yaka, ti gbian kondo, wala ti mû kua ti santé.
- Angarase ti Oto (Auto Loans): So ayeke angarase ti aidé azo ti vo oto so ayeke fini wala so ayeke ti girisa. Azo so ahunda angarase so ayeke mû oto ti ala tongana kpengba ndia.
- Angarase ti Akpale (SME/Business Loans): BPMC ayeke aidé akpale so ayeke gi ti zi na kusala na nginza ti sara kua, ti vo aye ti kusala, wala ti gbian akpale ti ala.
- Angarase ti Akondo (Mortgage Loans): Atâa so kua so ayeke mingi pepe, BPMC ayeke mû nga angarase ti aidé azo ti vo akondo wala ti gbian akondo ti ala. Ye oko, aye ti hunda ti angarase so ayeke polele pepe na azo mingi.
Kpengba Nginza na Akode ti Angarase
Aye so ala yeke mû na angarase ayeke singo na FCFA 500.000 (oko tongana USD 800) na akpengba ti si na FCFA 50.000.000 (oko tongana USD 80.000), ye so ayeke londo na mama ti ngarase na zo so ahunda ni. Akode ti futingo ngarase so ayeke londo na nze 6 ti si na nze 60 ti angarase ti zo oko na ti oto, na ti si na nze 120 ti angarase ti akondo, ye so ayeke londo na ndia ti banke.
Ndia ti Mbiango na Ngarase (Interest Rates):
- Ti Angarase ti Zo Oko na ti Oto: A yeke londo na 10% ti si na 18% na yâ ti ngu oko (ndia so ayeke gonda na yâ ti ngu oko). Ye oko, ndia so ayeke ti hunda biani pepe, na so ayeke londo na 12% ti si na 22%.
- Ti Angarase ti Akpale: A yeke londo na 8% ti si na 15% na yâ ti ngu oko.
- Ti Angarase ti Akondo: Banke ni afa ndia ni polele pepe.
Ndia ti Akua na Amba (Fees and Charges):
- Ndia ti Giro ti Ngarase (Origination Fee): A yeke londo na 1% ti si na 2% ti kpengba nginza ti ngarase.
- Ndia ti Futiaye ti Akua (Processing Fee): A yeke FCFA 10.000 ti si na FCFA 25.000.
- Ndia ti Pekongia (Late Payment Fee): A yeke 1.5% na nze oko na ndo ti nginza so mo futi pepe.
Aye so ala yeke hunda ti mû tongana ndia ti ngarase (collateral) ayeke londo na mama ti ngarase. Ti angarase ti zo oko na ti oto, ala yeke hunda ti mû oto wala mbeni zo so ayeke mû li ti lo ti futi ngarase na ndia. Ti angarase ti akpale, ala yeke hunda ti mû aye ti akpale, aye ti vo, wala akondo.
Kode ti Mungo Angarase na Amba
Hunda ngarase na BPMC ayeke na peko ti akode nde nde, atâa so akode ti internet ayeke mingi pepe na Centrafrique.
Akode ti Hunda Ngarase
Ndo so azo ayeke hunda ngarase na BPMC ayeke na yâ ti akpale ti ala. Kpengba kpale ti BPMC ayeke na Rue de l'Ambassadeur Guerillot na Bangui. Ala yeke na akpale mingi (na ndo ti 8) na Bangui, Bouar, Berbérati, Bambari, na Bangassou. Akua ti Western Union na yâ ti akpale ti banke ayeke aidé azo ti mû nginza ti angarase ti ala. Ye oko, BPMC ayeke na mbeni
Aye so Ala Hunda (KYC) na Kode ti Bâ Azo
Kozo ti hunda ngarase, BPMC ayeke hunda ambeni ye. So ayeke:
- Kpengba Carte ti Zo (ID): Passport wala carte ti kodro.
- Ndo so mo yeke dä: Mbeni papye so afa ndo so mo yeke dä.
- Papye ti nginza ti mo: Papye so afa nginza so mo yeke wara na nze oko wala na ngu oko.
BPMC ayeke bâ nga azo ti politique (PEP screening) na peko ti ndia ti COBAC. Ala yeke sara kusala na mbeni
Kode ti Mû Nginza ti Ngarase
Na peko ti so ala mû lege na ngarase ti mo, ala yeke mû nginza ni na mo na akode nde nde:
- Na yâ ti compte ti banke ti mo na BPMC.
- Nginza biani na kpale ti banke.
- Na peko ti
mobile money na peko ti azo so ayeke mû kua ni na Centrafrique (ye so ayeke ti hunda biani pepe).
Na ndo ti nginza so mo futi pepe, BPMC ayeke wara nginza ni na peko ti compte ti banke ti mo. Tongana mo futi nginza pepe na yâ ti lango 30, azo ti banke ayeke gue na ndo ti mo. Ala yeke sara kusala nga na ambeni zo ti futi nginza ti ala na peko ti ndia ti COBAC.
Banque Populaire na Marque ti Banga
BPMC ayeke banke so BEAC (Bank of Central African States) amû lege na ni, na COBAC ayeke kpengba zo ti basa ti ala. Kpengba nginza ti banke ni so ala doit yeke na ni ayeke FCFA miliard 15. BPMC ayeke sara ye na peko ti ndia ti CEMAC na ndo ti nginza so ayeke londo na ndia pepe (AML/CFT). Ala yeke fa polele ndia ti akua ti ala na yâ ti akpale ti banke, na ala yeke mû lege na azo ti gbian desizion ti ala na yâ ti lango 5 na peko ti ndia ti kodro.
Ndo ti Ala na Yâ ti Akua ti Basa na Azo so Ayeke Tongo na Ala
Na Centrafrique, BPMC ayeke na yâ ti akpengba banke oku na ndo ti akpale ti banke so ayeke na Centrafrique. Ala yeke na ndo 15% ti angarase ti azo ti kodro (ye so ayeke ti hunda biani pepe). Azo so ayeke tongo na BPMC na yâ ti akua ti basa ayeke:
- Banque des États de l'Afrique Centrale (BEAC)
- Banque Internationale pour le Centrafrique (BICA)
- Ecobank CAR
- BGFI Bank CAR
Kpengba ye so ayeke gbian BPMC na amba ti ala ayeke kpengba beoko ti Maroc, na ala yeke bâ mingi kua ti angarase ti azo ti kodro. BPMC ayeke sara nga ambeni kua ti aidé azo ti kodro, tongana ti gingo ndo ti ekole na Damara, ye so ayeke aidé ti sara si azo ahinga banke ni mingi. Atâa so azo ayeke tene ambeni ndia na ndo ti pekongia ti desizion ti angarase, azo ti akpale ayeke tene si kua ti banke ni ayeke nzoni.
Toli ti Banga na Azo so Voudou Angarase
Tongana mo yeke gi ti hunda ngarase na Banque Populaire na Centrafrique, so ayeke ambeni toli ti aidé mo:
- Gi Ndo Nzoni Nzoni: Kozo ti hunda ngarase, gi ndo nzoni na ndo ti akua ti BPMC. Bâ si akua ti ala ayeke na kpengba ye so mo yeke hunda ni.
- Hinga Nzoni Nzoni Ndia ti Ngarase: Wa mo hinga ndia ti mbiango na ngarase (interest rates), ndia ti akua (fees), na aye so mo doit mû tongana ndia (collateral). Tongana mbeni ye ayeke polele pepe, hunda.
- Sara Papye ti Mo Nzoni: Sara papye ti mo na ndo ti nginza ti mo, ndo so mo yeke dä, na ambeni papye so ala hunda ni. Tongana mo sara ye so nzoni, kua ti hunda ngarase ayeke zia hio.
- Gbian BPMC na Amba ti Ala: Bâ ambeni banke nga, tongana BICA, Ecobank, wala BGFI Bank, ti bâ ndia ti angarase ti ala. So ayeke aidé mo ti bâ banke so ayeke mû angarase na mo na ndia so ayeke nzoni na mo.
- Hunda Ambeni Hunda: Tongana mo yeke na ambeni hunda wala mo hinga mbeni ye pepe, hunda na azo ti banke. Ala doit fa na mo ye so mo doit hinga.
- Gi Ndo Nzoni na Ndo ti Angarase ti Mo: Hunda ngarase so mo yeke futi biani. Tongana mo hunda ngarase mingi na mo yeke futi pepe, so ayeke sara si mo wara kpale na yâ ti kpengba ye ti mo ti nginza na yâ ti gigi ti mo.
BPMC ayeke kpengba banke na Centrafrique, so ayeke mû akua ti ngarase na amba na azo. Atâa so akode ti internet ti ala ayeke mingi pepe, ala yeke sara kusala na akpale ti ala ti aidé azo na yâ ti akua ti banke. Gi ndo nzoni na ndo ti akua ti ala na hunda angarase na ndia so ayeke nzoni na mo.
